Transformeren is pure noodzaak

“Gebruik de hoeveelheid aan informatie die voorhanden is”

Het ideaalbeeld voor de toekomst van de GGZ? Fred Hoekstra, directeur ICT bij Parnassia Groep, heeft er een duidelijke mening over. Zo moet de zorg volgens hem holistischer en persoonlijker. Ook kan informatie, bijvoorbeeld gegeneerd met een app op de mobiel, bijdragen aan de juiste zorg voor de patiënt. “De doctor is at your fingertips.”

Fred Hoekstra is sinds vier jaar directeur bij Parnassia Groep en verantwoordelijk voor alles op het gebied van informatievoorziening, -ontwikkeling en -veiligheid. Zijn instelling maakte de afgelopen jaren flinke transformaties door. “De GGZ is een turbulente markt; de ontwikkelingen gaan snel. Financieringsstromen veranderen, een deel van de verantwoordelijkheid van de zorg ging naar gemeenten, de mobiliteit van medewerkers stijgt… De zorg is niet meer klassiek in de zin van iemand is ziek en moet een behandeling krijgen. Die verschuift steeds meer naar: hoe houd je de bevolking gezond? Dat is het nieuwe gedachtengoed. Transformeren is daarbij pure noodzaak.”

Hoekstra geeft aan dat fysieke zorg en GGZ niet gezien moeten worden als twee totaal verschillende vakgebieden. “Als je van kanker geneest, is voor de meeste mensen de behandeling niet klaar. Er blijft iets achter in je hoofd. Er is sterke causaliteit tussen geestelijke en lichamelijke gezondheidszorg. Ziekte en gezondheid moet je veel holistischer beschouwen.”  Naast deze causaliteit spelen meer factoren een rol bij een patiëntgericht zorgaanbod. “Gezondheidszorg moet persoonlijker. Alles wat jou als persoon maakt, bepaalt namelijk welke zorg je nodig hebt. Je genetische factoren, sociale factoren, persoonlijkheid, opleidingsniveau, enzovoort.”

Informatie combineren voor preventie
Er zijn allerlei gegevens beschikbaar, waar volgens Hoekstra te weinig mee gebeurt. “Er is ontzettend veel informatie voorhanden. Iedereen loopt de hele dag met een telefoon op zak. Je zou veel meer informatie kunnen verzamelen en gebruiken. Een goed voorbeeld hiervan is Temstem, een app om controle te krijgen over stemmen in je hoofd. Stel je combineert het gebruik van deze app met factoren als slaap, beweging, voeding en ga zo maar door. Je kunt hierdoor andere verbanden ontdekken die helpen bij preventie of beperking van stemmen in je hoofd. Zo genereer je waardevolle, persoonlijke informatie die preventief werkt.”

Parnassia Groep investeert volop in de ontwikkeling van ICT. Temstem is daar een van de vele voorbeelden van. “Onze ICT-organisatie is in twee blokken ingedeeld. Het team ICT Operations zorgt ervoor dat de ICT zo goed mogelijk draait en het team Digitale Transformatie is continu bezig met verandering en innovatie vanuit de zorg: hoe kan de zorg beter voor alle betrokkenen in het zorgproces?

Culturele transformatie kost tijd en energie
Parnassia Groep maakte de laatste jaren grote veranderingen door. Dat is niet eenvoudig in een grote organisatie. “Onze organisatie telt inclusief vrijwilligers en collega’s in opleiding rond de 10.000 mensen. Dit is een grote groep die je niet zomaar van plek verandert. Er zijn regels die je simpelweg moet uitvoeren, zoals privacywetgeving en verantwoording van afspraken. Je zet de regels op papier en voert ze in. Iedereen moet zich eraan houden. Een transformatie in cultuur, gedrag of proces is echter geen kwestie van opschrijven en uitvoeren. Daar moet je tijd voor uittrekken en energie in steken. Dat zijn regelmatig trajecten van meerdere jaren. Je moet mensen de kans geven om zelf dingen uit te vinden. Ze de kans geven om fouten te maken.”

Privacy vs. belang
Als je werkt met informatie, heb je vanzelfsprekend te maken met privacy. “Ik begrijp dat privacy belangrijk is. De vraag is wel hoe deze privacy zich verhoudt tot het belang van de Nederlandse bevolking. Stel dat je een app hebt die signaleert als iets niet goed met je gaat. Onderzoekers ontvangen uit deze app gegevens om te gebruiken voor een grootschalig onderzoek om de zorg in zijn geheel beter te maken. Jij krijgt waardevolle terugkoppeling over je eigen situatie. Zeg je daar dan ‘nee’ tegen? Ik niet. Privacy moet je niet als hindernisbaan zien. De overheid heeft hierbij de rol om privacy niet alleen in beperkende regels, maar ook in faciliterende regels vast te leggen.”

Om meer uit gegevens te halen, zijn volgens Hoekstra samenwerkingsverbanden nodig. “Als organisatie kun je het niet alleen. Je hebt partners nodig die het belang ervan inzien om informatie te verzamelen, te genereren, onderzoek te doen en betere zorg te leveren. Bij voorkeur aan de preventieve kant. Er zijn al mooie initiatieven op dit gebied. Zo is Parkinsonnet vooruitstrevend: er is samen het Radboud UMC, de Radboud Universiteit en Verily een app gemaakt om grootschalige dataverzameling en onderzoek mogelijk te maken rond Parkinson.”

Uiteindelijk dalen kosten
“Instellingen en organisaties moeten tijd nemen voor en energie steken in innovatie en transformatie. Daar moeten zij budget voor vrijmaken. Dat is misschien lastig als er nog minder financiële armslag komt. Echter, als je innoveert met het oog op preventie, gaan de kosten uiteindelijk dalen. In Nederland sturen we naar mijn mening te veel op kosten in plaats van op verbeteringen in de gezondheidszorg. Ik gun Nederland vooruitgang in de gezondheidzorg. Helaas kunnen we niet alles preventief oplossen, anders zou ik zeggen: het doel is om als GGZ-instelling niet te bestaan.”

PinkRoccade GGZ gaat in een serie interviews in gesprek met toonaangevende personen uit de zorg over de toekomst van de GGZ. Fred Hoekstra is de tweede in deze serie. Philip Idenburg, adviseur op het gebied van strategie en innovatievraagstukken, ging hem voor. Lees hier zijn verhaal.